‘Verrek’, denkt u nu, ‘die naam heb ik eerder gehoord’. En dat zou goed kunnen. Want een tropische verrassing is de 37-jarige Alair Cruz Vicente eigenlijk allang niet meer. De Braziliaan kwam op zijn zestiende naar Nederland, toen AZ hem ontdekte en contracteerde. Later voetbalde hij ook nog zes seizoenen voor SC Veendam, maar drie jaar geleden verdween hij van de voetbalradar. Tot de maand juli aanbrak en hij een ingrijpende beslissing in zijn leven nam. En daardoor woont de verdediger nu weer in Nederland, waar hij komend voetbalseizoen in het rood-zwarte tricot van WVV speelt.
Een afspraak met de hoofdpersoon zelf lijkt in eerste instantie in het water te vallen. Want op het afgesproken tijdstip is er, afgezien van een stel fanatieke korfballers, niemand op het sportpark van WVV te vinden. En al helemaal geen Cruz Vicente. Geheel op z’n Braziliaans komt hij er ruim een half uur later alsnog aan. Op z’n dooie gemakje en op de fiets, dat dan weer wel. En hij is niet alleen, want ook zoon Joshua (5) is in het kielzog van de voormalige profvoetballer meegekomen en blijkt dé grote reden waarom Cruz Vicente weer in Nederland vertoeft.
Knoop doorhakken
‘Tot 7 juli woonde ik nog in Brazilië. Ik miste Joshua enorm’, begint hij als we vragen waarom hij ineens weer in Nederland opdook. ‘Sinds ik drie jaar geleden terugkeerde naar Brazilië heb ik Joshua niet meer gezien, tot ik hem in januari eindelijk weer zag. Er ging toen zoveel door mij heen (…) Ik heb er goed over na moeten denken, maar besloot onlangs toch de knoop door te hakken en terug te keren naar Nederland.’ Dat het een bewuste, maar ook vooral een eigen keuze van de Braziliaan was, wordt duidelijk als we doorvragen. Zo had hij een mooi privéleven in Brazilië opgebouwd en zelfs een gloednieuw huis laten bouwen. Tot de eerste week van juli leek het alsof hij een onbekommerd leven in zijn geboorteland tegemoet zou gaan, maar dat veranderde een week later radicaal. ‘Ik heb alles in Brazilië achtergelaten en ben teruggekeerd naar Nederland. Ik vond dat ik moest kiezen en heb ervoor gekozen om dichter bij Joshua te zijn.’
Indiaans bloed
De voorbije drie jaren werkte Cruz Vicente in Brazilië op de koffieplantage van zijn ouders in Aracruz en volgde tegelijkertijd een opleiding tot boekhouder. In die stad meldde hij zich na zijn carrière in Nederland bij ED Aracruz, dat uitkwam in de in het Campeonato Capixaba Série B, al kwam er van voetballen weinig terecht. ‘Door een meningsverschil met de trainer’, zegt Cruz Vicente balend. ‘Kort samengevat kwam het neer op wat waardering. Waar WVV mij met open armen ontving, ontbrak het daar aan enthousiasme toen ik me meldde. Als je zeventien jaar in Europa hebt gevoetbald en terug naar huis gaat, voelt het raar als er totaal geen waardering is. Ik werd gezien als zomaar een speler, terwijl het gesprek met de voorzitter heel goed was. Ook de toekomstplannen van de club spraken me aan.’ De voormalige Kolonicio hield de eer aan zichzelf, al bleef hij wel in een recreatieve competitie spelen bij Aldeia Indígena Tupinikim Pau Brasil. ‘Een team van een indianenreservaat. Ik heb zelf namelijk ook Indiaans bloed’, vertelt hij.
Ik heb alles in Brazilië achtergelaten en ben teruggekeerd naar Nederland
Grootste talent van de club
Cruz Vicente kwam op zijn zestiende op de radar van grote clubs na een succesvol juniorentoernooi in Sao Paulo. ‘Na dat toernooi maakten bekende spelers als Lúcio en Fabio Rochemback mooie transfers. Wij wonnen op dat toernooi zelfs van ze. Voor mij zag het er ook goed uit, want de grote namen in Brazilië toonden belangstelling. Zo wilde Vanderlei Luxemburgo, toen trainer van Corinthians, me graag naar die club halen.’ Een nadeel is dat beloftevolle spelers in Brazilië regelmatig eerst een soort premie moeten betalen om voor een Braziliaanse club te mogen spelen. ‘Het is de manier waarop de clubs daar financieel in leven blijven’, weet Cruz Vicente, die niet van plan was om daaraan tegemoet te komen.’ AZ had mij ook gescout, was wél bereid om te betalen en meldde zich via spelersmakelaar Apollonius Konijnenburg. Zo is het balletje gaan rollen en twee weken later zat ik in Alkmaar. 13 april 1998, ik weet de datum nog precies.’ Achteraf een te grote stap, vermoedt hij. ‘Of ik had samen met mijn ouders moeten gaan. Dan had het misschien anders uitgepakt. Maar ik was wel het grootste talent van Desportiva Ferroviária en wilde graag de stap maken.’
Acclimatiseren in Alkmaar
Toch aardde Cruz Vicente niet slecht in Nederland; slechts met de taal had hij wat moeite. ‘Het was in Nederland eerst zaak om een onderkomen te regelen in Alkmaar. Ik wandelde met mijn zaakwaarnemer door het centrum, toen we opeens mensen Portugees hoorden praten. Eén van hen was een vrouw, en mijn zaakwaarnemer ging met haar in gesprek. We hielden contact en uiteindelijk kon ik bij die vrouw en haar Nederlandse man wonen; dat ik Portugees kon blijven praten heeft me enorm geholpen.’ Voetballend gezien ging het de Braziliaan wat minder voor de wind in Alkmaar. ‘Vooral op mijn positie heb ik nauwelijks een serieuze kans gekregen’, vindt hij. ‘Als ik met het eerste team mocht meedoen was dat als linkshalf, terwijl ik toen een echte nummer tien was. In de beloften van AZ mocht ik wel op die positie spelen en werd ik topscorer én uitgeroepen tot één-na-beste speler van de competitie.’
Ik was het grootste talent van Desportiva Ferroviária en wilde graag een stap maken
Ongeduldig onder Adriaanse
Cruz Vicente maakte bij AZ achtereenvolgens Willem van Hanegem, Gerard van der Lem, Henk van Stee en Co Adriaanse mee als trainers. Laatstgenoemde stak er volgens hem bovenuit. ‘In de media kan Co misschien anders overkomen, maar als mens en trainer was hij heel goed. Van Hanegem vond ik ook een hele warme persoonlijkheid. Co heeft mij omgeturnd tot linksback. Of ik dat erg vond? Ik trainde en trainde, maar wilde gewoon graag spelen. Dus als dat als linksback kon, vond ik dat prima. Al was AZ in die periode onder hem écht goed. Dan kwam je niet zomaar in de basis. Maar zelfs rechtsbenige spelers kregen op links de voorkeur, terwijl ik trappelde van ongeduld om in te vallen. Dat was teleurstellend, al heb ik Co daar nooit op aangesproken. Mijn Nederlands was toen ook nog niet zo goed als nu.’
Zekerheid aan de Dijk
Na het seizoen 2003-2004 werd het contract van de Braziliaanse belofte niet verlengd. ‘Ik was nog helemaal niet bezig met andere clubs, maar mijn trainer bij Jong AZ – Job Dragtsma – ging samen met Ernie Brandts FC Volendam trainen, en wilde mijn meenemen. Hij had wél vertrouwen in mij en ik wist dat ik daar eindelijk minuten kon maken. Dat wilde ik het liefste.’ FC Utrecht had volgens Cruz Vicente ook interesse, maar hij koos voor zekerheid. ‘Ik moest wel even Googlen op Volendam, maar ik had mijn keuze al wel gemaakt. Uiteindelijk heb ik daar vrijwel alle duels gespeeld. Eigenlijk had ik gedurende mijn carrière overal wel een basisplaats, behalve in het eerste van AZ.’ In Volendam genoot hij van zijn nieuwe carrièrestap. ‘Ik heb nog steeds goed contact met mensen die ik er destijds heb leren kennen. Ik onderhoud mijn contacten sowieso goed. Dat is niet alleen leuk, maar ook nuttig. Dat merkte ik toen ik onlangs naar Nederland terugkeerde.’
Rust in Veendam
‘Na twee seizoenen in Volendam wilde Veendam mij hebben, toen mijn contract niet verlengd werd. Dat leek me best interessant, al moest ik ook toen even zoeken waar Veendam precies ligt. Met Volendam had ik natuurlijk al wel tegen ze gespeeld en dat was altijd wel even reizen, maar ik pas me altijd vrij makkelijk aan’, weet Cruz Vicente zich te herinneren. Omdat hij alleenstaand was, trok hij eerst in bij zijn ploeggenoten Patrick Lip en Roel van der Meulen. Dat duurde drie maanden, toen hij zijn toenmalige vriendin leerde kennen en ging samenwonen in Veendam.’ Van stugge Oost-Groningers wil Cruz Vicente niets weten. ‘Iedereen met wie ik ben omgegaan was vriendelijk en hartelijk. Ik ben een type dat warmte en rust nodig heeft, en vanuit dat opzicht was Veendam perfect. Ik ben er niet voor niets zes jaar blijven plakken. Alle randzaken waren goed geregeld en dat was fijn, want ik had toen inmiddels geen zaakwaarnemer meer. Ik deed alles gewoon zelf. Dat heeft voor- en nadelen met als voordeel dat je alles zelf bepaalt, maar als nadeel dat je werkelijk overal zelf achteraan moet.’ Het faillissement van Veendam maakte hij net niet meer mee. ‘Maar dat ging me wel aan het hart. Ik had echt te doen met de supporters, maar ook de sponsoren. Nog voordat Veendam failliet ging, vertrok ik naar AGOVV en die club bestaat notabene óók niet meer. Een beetje raar hé?’, lacht hij. ‘Na die zes jaar bij Veendam was het ook wel goed om een keer verder te kijken. Met trainer Gert Heerkes zat ik in het seizoen 2011-2012 ook niet op dezelfde lijn, dus het was een goed moment voor een nieuwe stap. Misschien ben ik wel te lang in Veendam gebleven.’
Ik heb warmte en rust nodig en vanuit dat opzicht was Veendam perfect
Geen Eredivisie door ‘lullig rollertje’
Door het faillissement van AGOVV bleef het avontuur in Apeldoorn slechts beperkt tot een half seizoen. Sparta was in de winterstop van het seizoen 2012-2013 nog op zoek naar een linksback en haalde Cruz Vicente naar Spangen. ‘Ze stonden in de winter bovenaan in de Eerste Divisie, dus voor mij een mooie kans. Cambuur werd uiteindelijk kampioen en wij moesten na het seizoen genoegen nemen met de nacompetitie. Daarin leek het er lang op dat we zouden promoveren ten koste van Roda JC. Totdat Mark-Jan Fledderus in blessuretijd raak schoot uit die ellendige vrije trap. 1-1 was genoeg geweest. Wat een ellende. Als ik bij Sparta kijk naar de achterban en de faciliteiten, hoort zo’n club absoluut in de Eredivisie, het is ook het beste team waarin ik heb gespeeld. Met Sparta had ik de afspraak dat ik alleen zou blijven als we promoveerden, anders drukte mijn salaris te zwaar op de begroting. Dat onze keeper (Pellatz, red.) die bal van Fledderus, een lullig rollertje, te laat zag, was voor mij een extra dreun. Want het beviel me uitstekend bij Sparta en speelde er alle wedstrijden.’
Revalideren met Tom
FC Den Bosch werd het volgende station van de Braziliaan. ‘Ja, ik heb heel wat delen van Nederland gezien hé?’, vult hij zelf lachend aan. ‘Den Bosch was echt de mooiste stad waar ik gewoond heb. Ik woonde vlak buiten de stad, maar toch vrij dicht bij het stadion. Echt genieten. We speelden ook een goed seizoen en werden vierde. Mijn aandeel daarin was niet enorm groot, want door een knieblessure en een operatie die volgde, kwam ik maar tot acht wedstrijden. Maar ik ben na die knieblessure wel sterker terug gekomen, mede door de intensieve trainingen. Ik trainde soms wel drie keer op een dag, met Tom van Weert, die ook terugkwam van een zware blessure. Ik heb zijn telefoonnummer, ik zal ‘m binnenkort eens bellen. Mooi dat hij vorig seizoen best lekker op dreef was bij FC Groningen.’
Dat onze keeper dat lullige rollertje van Fledderus te laat zag, was voor mij een extra dreun
Focus op de toekomst
Na het seizoen bij Den Bosch kon Cruz Vicente alleen in de hoofdstad van Noord-Brabant blijven op amateurbasis. ‘Maar Telstar meldde zich en bood me een contract aan. En dat sprak me toch meer aan, dus mocht ik weer verhuizen. Ik maakte die keuze mede vanwege de trainer van Telstar, Michel Vonk, die ik nog kende van mijn tijd bij Sparta. Maar bij Telstar werd het helaas een vrij anoniem seizoen. Ook dacht ik toen al veel aan de toekomst. Ik besloot te kiezen voor een maatschappelijke carrière, wilde weer studeren en mijn ouders in Brazilië helpen op hun koffieplantage. Ik leverde na het seizoen m’n contract in en ging terug naar Brazilië. Wel heb ik na die Telstar-periode nog steeds goed contact gehouden met een aantal jongens, zoals Frank Korpershoek – die er nog steeds speelt – en Steve Olfers.’
Voetbal op een laag pitje
Cruz Vicente had er moeite mee om zonder zijn 1-jarige zoontje Joshua – die bij zijn moeder in Nederland achterbleef – terug te gaan naar Brazilië. ‘Ik miste mijn ouders ook heel erg, al moesten zij wel even aan mij wennen nadat ik zeventien jaar in Nederland had gewoond.’ In Brazilië wilde hij het voetbal niet ineens helemaal loslaten en probeerde Cruz Vicente voet aan de grond te krijgen bij de Serie A-clubs in Goiana, maar dat leverde niks op. ‘Ze wilden niet eens met me in gesprek. Normaal heb je dan een zaakwaarnemer die voor je in de bres springt, maar die had ik dus niet. Dus ging de volledige focus op een maatschappelijke carrière en een studie boekhouding. Voetbal stond even op een laag pitje. Ik was op dat moment ook niet van plan om weer naar Nederland terug te keren. Maar dat besluit verwaterde naarmate de tijd vorderde. Joshua woonde nog wel in Nederland. Zijn moeder verzorgde hem ontzettend goed, maar ze vertelde me dat hij mij als vader miste. Dat knaagde enorm bij mij.’
Bellen met Bert
Cruz Vicente bouwde een nieuw leven op in Aracruz en trapte met Aldeia Indígena Tupinikim Pau Brasil nog regelmatig een balletje. Maar dat geluk woog niet op tegen het moment dat de inmiddels 4-jarige Joshua in januari tijdelijk naar Brazilië kwam. Zowel hij als zijn vader bloeiden helemaal op na die hereniging. En dus besloot de voormalige profvoetballer een aantal weken geleden dat hij weer naar Nederland wilde om permanent dichter bij Joshua te kunnen zijn. Via Bert Stuut, een voormalige sponsor van SC Veendam, kwam de connectie met Nederland weer op gang. ‘Ik wilde eerst onderdak regelen en mobiel worden. En daarna op zoek gaan naar werk. Als dat allemaal geregeld was, vond ik het prima. Als ik maar vlak bij Joshua kon zijn.’ Bert was de voetballende kwaliteiten van Cruz Vicente echter niet vergeten en kwam ook met het idee om bij WVV aan te kloppen. Een telefoongesprek met teammanager Jan Dammer later, was de Braziliaan al praktisch WVV’er voordat-ie überhaupt op het vliegtuig was gestapt. Eenmaal terug in Nederland viel alles snel weer op zijn plek. ‘Op een dinsdag kocht ik een vliegticket, de vrijdag erna zat Joshua weer bij me op schoot. Beter kon niet. Ik voel me hier in Winschoten al aardig thuis en heb nog geen moment spijt van mijn keuze gehad dat ik alles in Brazilië heb achtergelaten. Als Joshua eraan toe is, zal ik dit hele verhaal ook aan hem vertellen.’
Er zijn zoveel goede spelers in Brazilië, maar niet iedereen heeft de juiste middelen om ze naar de top te begeleiden
Nieuw voetbalavontuur
Nu de Braziliaan in Nederland alle praktische zaken voor elkaar heeft en hij Joshua regelmatig ziet, staat de Braziliaan optimistischer dan ooit in het leven. En dat geldt ook voor zijn nieuwe voetbalavontuur. ‘Nadat het vliegtuig in Nederland landde, heb ik de dinsdag erop meteen met WVV meegetraind. Leuke mensen, mooie groep. En ze doen in de Eerste Klasse altijd mee voor de bovenste plekken’, weet hij al over zijn nieuwe club te melden. De vaste supporterskern van WVV hoeft wat Cruz Vicente betreft geen moment aan hem te twijfelen. ‘Ik doe mijn best, zoals altijd. En ik voel hier de waardering dat ik voor deze club wil spelen. Dat vind ik nog wel het meest fijn. Ik ben blij dat ik hier zo enthousiast ontvangen ben’, vertelt hij opgetogen.
Opleidingscentrum
Dat de Braziliaan nu voor elkaar heeft waar zijn hart het hardst om schreeuwde, is voor hem geen signaal om genoegen te nemen met wat hij heeft. ‘Ik heb hier grote plannen en heb de connecties. Het lijkt mij mooi om in Brazilië een opleidingscentrum te bouwen, waar voetbalclubs in Nederland van kunnen profiteren. Zoiets als Ajax met Cape Town heeft in Zuid-Afrika’, vertelt Cruz Vicente. Hij is er al druk mee bezig. ‘Het plan ligt er, nu de rest. In Brazilië werken ze bij Sportclub Aracruz graag aan mijn project mee. Geïnteresseerde clubs mogen altijd bij me aankloppen. Er zijn zoveel goede spelers in Brazilië, maar niet iedereen heeft de juiste middelen om ze naar de top te begeleiden. Als je kijkt naar de voetbalstructuur in Nederland, mogen jullie daar best trots op zijn’, vindt hij. ‘Hoe ik dit goed ga aanpakken? Door direct duidelijk te zijn. Dat is de belangrijkste les die ik in al die jaren in Nederland heb geleerd. Daar hebben ze in Brazilië nogal wat moeite mee’, besluit hij lachend.
